6 - LÊ PHžNG HIŒU VÀ S¹ TÍCH THÁC ÐAO ÐI‹N
Lê Phøng Hi¬u ng߶i ð¤t Bång S½n, Châu Ái, nay là xã Dß½ng S½n, huy®n Ho¢ng Hóa, tïnh Thanh Hóa, không rõ sinh và m¤t nåm nào. Thu· hàn vi, Ông n±i tiªng là ng߶i khöe mÕnh và võ ngh® h½n ng߶i. Sách ÐÕi Vi®t SØ Ký Toàn Thß (bän kÖ, quy¬n 2 t¶ 12-b) có ðoÕn chép v« Ông nhß sau:
"Hai thôn C± Bi và Ðàm Xá tranh nhau ð¸a gi¾i, toan ðánh nhau. Phøng Hi¬u bäo ng߶i C± Bi r¢ng:
- Mµt mình tôi có th¬ ðánh ðßþc b÷n h÷.
Các v¸ bô lão m×ng l¡m, bèn làm c½m rßþu ð¬ thªt ðãi. Phøng Hi¬u ån mµt bæa m¤y ð¤u gÕo li«n, u¯ng cûng quá mÑc, r°i ðªn khiêu chiªn v¾i thôn Ðàm Xá. Phøng Hi¬u cÑ ðÑng thÆng lßng mà nh± cây ðánh t¾i t¤p, nhi«u ng߶i b¸ thß½ng. Thôn Ðàm Xá sþ, phäi trä lÕi ruµng cho thôn C± Bi".
Nh¶ danh tiªng ¤y mà Ông ðßþc Lý Thái T± dùng, cho làm tß¾ng, thång d¥n ðªn chÑc vû v® tß¾ng quân. Nåm M§u Thìn (1028), vua Lý Thái T± m¤t, tam vß½ng là Ðông Chinh, Dñc Thánh và Vû ÐÑc mßu giªt thái tØ Ph§t Mã ð¬ giành ngôi. Lê Phøng Hi¬u cùng các tß¾ng nhß Dß½ng Bình, Quách Th¸nh và Lý Huy«n Sß có công l¾n trong vi®c d©p loÕn. Chính Lê Phøng Hi¬u là ng߶i ðã chém Vû ÐÑc Vß½ng chªt ngay trong cung thành. Cûng sách trên ðã chép:
"B÷n Phøng Hi¬u tr· v«, m£c áo tr§n ði vào báo tin th¡ng tr§n trß¾c linh cæu Thái T±, r°i ðªn ði®n Càn Nguyên báo cho Thái TØ biªt. Thái tØ úy lÕo r¢ng:
- Ta s· dî ðßþc gánh vác c½ nghi®p to l¾n cüa tiên ðª, toàn v©n ðßþc thân th¬ do cha m© sinh ra, ð«u là nh¶ sÑc cüa các khanh cä. Ta th߶ng xem sØ nhà Ð߶ng th¤y U¤t Trì Kính ÐÑc cÑu nÕn cho vua, tñ nghî là b« tôi ð¶i sau không ai sánh ðßþc. Ngày nay g£p biªn m¾i biªt Phøng Hi¬u còn trung dûng h½n Kính ÐÑc nhi«u.
Phøng Hi¬u lÕy tÕ hai lÕy r°i nói:
- ÐÑc cüa Ði®n hÕ cäm ðµng cä tr¶i ð¤t, kë nào manh tâm mßu ð° gì khác thì tr¶i ð¤t th¥n linh d«u vì chÑc ph§n mà giªt ði, b÷n th¥n có công sÑc gì ?
Khi Thái Tông lên ngôi, Lê Phøng Hi¬u ðßþc phong chÑc ðô th¯ng thßþng tß¾ng quân, tß¾c h¥u. Sau, Lê Phøng Hi¬u lÕi l§p công l¾n, danh tiªng vang kh¡p cä nß¾c. Vua Lý Thái Tông ð¸nh công ban thß·ng, Lê Phøng Hi¬u thßa r¢ng:
- "Th¥n không mu¯n thß·ng tß¾c, chï xin cho v« · núi Bång S½n, ném dao l¾n ði xa, dao r½i ðªn ch² nào trong ð¤t công thì ban cho làm sän nghi®p. Vua nghe theo. Phøng Hi¬u lên núi, ném dao xa ðªn h½n m߶i d£m, r½i xu¯ng thôn Ða Mi. Vua l¤y s¯ ruµng ¤y ban cho, tha thóc thuª cho ruµng ném dao ¤y. Vì v§y, ng߶i Châu Ái g÷i ruµng thß·ng công là ruµng ném dao".
L–I BÀN - Có tài mà ðem tài mµt lòng giúp vua, ¤y là ð¤ng lß½ng ð¯ng cüa nß¾c nhà. Vua biªt thành tâm tr÷ng døng ng߶i tài, ¤y là ð¤ng minh quân. Lê Phøng Hi¬u và hai vua ð¥u tri«u Lý g£p nhau · ch² cùng lòng vì xã t¡c.
Phøng Hi¬u dçu khöe ðªn ðâu cûng chÆng th¬ ném dao l¾n ði xa h½n m߶i d£m. Con dao ¤y ðã bay xa khác th߶ng b·i nó có thêm sÑc ð¦y cüa nhà vua và nhæng tri«u th¥n ngßÞng mµ Ông. Vua nhân chuy®n ném dao mà ð£t l® thác ðao ði«n (ruµng ném dao) cho cä mµt tri«u ðÕi, bäo vån th¥n võ tß¾ng sao không mµt lòng vì vua mà c¯ng hiªn ðßþc ? (*)
Thª m¾i biªt chï có ng߶i tài m¾i dùng ðßþc ng߶i tài, ng߶i khoáng ðÕt m¾i dùng ðßþc ng߶i có chí l¾n v§y.
--------------------------------------------------------------------------
(*) — Trung Qu¯c th¶i c± ðÕi cûng có chuy®n
thác ðao ði«n tß½ng tñ.