9 - LÝ THÁI TÔNG XEM T¿•NG ÐŒ XÉT VIŽC
Tháng 10 nåm „t Hþi (1035), vua Lý Thái Tông thân dçn quân ði ðánh d©p · Châu Ái, vi®c kinh sß giao lÕi cho Phøng Càn Vß½ng phø trách. Nhân vi®c vua xu¤t chinh, mµt s¯ tß¾ng lînh và thân vß½ng , hþp mßu cùng nhà sß h÷ H°, ð¸nh làm phän. Nhßng c½ mßu bÕi lµ, Nguyn Khánh và nhà sß h÷ H° (hai kë chü mßu) b¸ xëo th¸t båm xß½ng, b÷n tòng phÕm thì b¸ tr¸ tµi v¾i nhæng mÑc ðµ n£ng nh© khác nhau. Ð¥u ðuôi sñ ki®n này ðã ðßþc sách ÐÕi Vi®t SØ Ký Toàn Thß (bän kÖ, quy¬n 2, t¶ 23-b) chép nhß sau:
"Vua ngñ · hành dinh (Châu Ái - NKT), ban yªn cho các quan h¥u và tß¾ng súy, ng¥m chï иnh th¡ng ðÕi tß¾ng là Nguyn Khánh mà bäo các phi t¥n r¢ng:
- Khánh thª nào cûng làm phän.
Các phi t¥n ð«u kinh ngÕc höi:
- B® hÕ làm sao mà biªt, xin nói rõ cho.
Vua nói:
- Lòng Khánh có ði«u không th߶ng nên nhìn trçm có vë h± th©n, ði ðÑng th¤t th¯, nói nång trái l¨. L¤y ðó mà xét thì ðü biªt là nó có ý khác, hình trÕng ðã rõ l¡m r°i.
(Vua) ðánh ðßþc Ái Châu, tr¸ tµi châu møc, sai ng߶i ði phü dø dân chúng trong châu. (Ðúng lúc ¤y), chÑc kinh sß lßu thü là Phøng Càn Vß½ng Nh§t Trung cho chÕy trÕm báo tin là b÷n sß H°, cùng em nuôi cüa иnh th¡ng ðÕi tß¾ng Nguyn Khánh là Ðô th¯ng Ðàm Toái TrÕng và b÷n hoàng ð® là Th¡ng Càn, Thái Phúc...mßu phän. (Sñ vi®c) quä ðúng nhß l¶i Vua nói. Các phi t¥n ð«u lÕy hai lÕy và thßa r¢ng:
- B÷n thiªp nghe nói thánh nhân có th¬ th¤y ðßþc ch² chßa hi®n hình, biªt trß¾c ðßþc vi®c chßa x¦y ra, nhßng nay m¾i ðßþc chính m¡t mình trông th¤y".
L–I BÀN - Lý Thái Tông nåm ¤y ðã 35 tu±i, làm vua ðã ðßþc 7 nåm, kinh nghi®m t×ng träi không phäi là ít, cÑ xem chuy®n Ông xét ng߶i xét vi®c cûng ðü biªt Ông là ng߶i thª nào.
Nguyn Khánh ðßþc phong t¾i chÑc ðÕi tß¾ng, ân süng ðßþc hß·ng nào th¤p kém gì. Th÷ ½n mà chÆng hàm ½n lÕi còn làm phän, tâm ð¸a ¤y tñ nó töa ra · phong thái lúng túng b« ngoài, làm sao qua n±i m¡t Lý Thái Tông. Y b¸ xëo th¸t båm xß½ng là mµt l¥n chªt, b¸ mi®ng thª ngàn nåm chê c߶i là thêm ngàn l¥n chªt næa. Nhøc l¡m thay !
Nhà Ph§t có thuyªt luân h°i. CÑ thuyªt ¤y mà suy thì ¡t là gi¶ này, nhà sß h÷ H° còn tr¥m luân trong kiªp con giun hay con dª gì ðó. Xin ng߶i ð÷c chuy®n này hãy rµng lßþng t× bi, ði ðÑng c¦n th§n këo vô tình giçm phäi sß cø không ch×ng.