10 - CHUYŽN VUA LÝ THÁI TÔNG ÐI CÀY
Vua Lý Thái Tông (1028-1054) là ngu¶i r¤t chåm lo ðªn sän xu¤t nông nghi®p. Ngoài vi®c hoÕch ð¸nh nhæng chính sách r¤t tích cñc và tiªn bµ ð¯i v¾i nông nghi®p, Lý Thái Tông còn nhi«u l¥n tñ mình ði làm ruµng, l¤y ðó làm hành ðµng thiªt thñc ð¬ c± vû cho ngh« nông. SØ cû ðã ghi rõ, ngày 14 tháng 10 nåm Canh Ng÷ (1030), Vua thân ra ruµng · Ði¬u Lµ xem g£t; ngày 1 tháng 4 nåm Nhâm Thân (1032) Vua ði cày t¸ch ði«n · в еng Giang, hôm ¤y, có nhà nông dâng Vua mµt cây lúa 9 bông; tháng 3 nåm Nhâm Ng÷ (1042), Vua ði cày ruµng t¸ch ði«n · Khä Lãm... v.v. Nhà vua mà còn ði cày, l¨ ðâu các quan lÕi không ngó ngàng gì t¾i vi®c ð°ng áng. Mµt s¯ ít quan lÕi vì thª mà chÆng ßa gì vi®c nhà vua ði làm ruµng. Sách ÐÕi Vi®t SØ Ký Toàn Thß (bän kÖ, quy¬n 2, t¶ 25-b) có chép lÕi mµt m¦u chuy®n r¤t ðáng suy nghî nhß sau:
"Mùa xuân, tháng 2 (nåm M§u D¥n, 1038 - NKT) Vua ngñ ra cØa B¯ Häi cày ruµng t¸ch ði«n. (Vua) sai hæu ty d÷n cö ð¡p ðàn r°i thân tª Th¥n Nông, tª xong, tñ c¥m cày ð¬ mu¯n làm l tñ cày. Các quan tä hæu có ng߶i can r¢ng:
- Ðó là vi®c cüa nông phu, B® hÕ c¥n gì làm thª ?
Vua nói:
- Trçm không tñ cày thì l¤y gì làm xôi cúng, l¤y gì cho thiên hÕ noi theo ?
Nói xong, (Vua) ð¦y cày ba l¥n r°i thôi. Tháng 3, Vua v« kinh sß.
SØ th¥n Ngô Sî Liên nói: Thái Tông khôi phøc l c±, tñ mình cày ruµng t¸ch ði«n ð¬ nêu gß½ng cho thiên hÕ, trên thì ð¬ cúng tôn miªu, dß¾i thì ð¬ nuôi muôn dân, công hi®u tr¸ nß¾c dçn ðªn cüa giàu dân ðông, nên thay !".
L–I BÀN - Nß¾c nông nghi®p, vua không chåm lo ðªn ngh« nông thì còn chåm lo ðªn ngh« gì næa. Nhßng, nói nhi«u mà làm gì ? Mµt l¥n vua c¥m cày h½n ngàn l¥n vua xu¯ng chiªu khuyªn dø, mµt l¥n vua g¥n dân h½n ngàn l¥n vua hô hào c± vû. Th¶i ¤y, nß¾c ÐÕi Vi®t ta là mµt trong nhæng qu¯c gia hùng c߶ng · Ðông Nam châu Á. Mµt trong nhæng cµi ngu°n cüa sÑc mÕnh ÐÕi Vi®t là · ðây chång ?