23 - LÝ L“C VÀ LÝ T¼ KHC п”C THÅNG T¿•C NH¿ THŠ NÀO ?
Lý Lµc và Lý TØ Kh¡c ð«u là thân vß½ng cüa tri«u Lý, nhßng sau ðªn tri«u Tr¥n, do tri«u ðình có l® b¡t nhæng ng߶i h÷ Lý phäi ð±i thành h÷ Nguyn, nên ðôi khi, hai ng߶i này cûng ðßþc sØ cû chép là Nguyn Lµc và Nguyn TØ Kh¡c.
Th¶i Lý, cä hai cùng sinh ra trên nhung løa, cùng làm quan dß¾i tri«u Lý Nhân Tông và Lý Th¥n Tông, cùng có cuµc ð¶i quý tµc r¤t trß·ng giä và cùng có c½ may ðßþc thång tß¾c trong nåm KÖ D§u (1129), là nåm thÑ hai trong ð¶i tr¸ vì cüa vua Lý Th¥n Tông (1128-1138). Lý Lµc g£p may vào tháng 2 còn Lý TØ Kh¡c g£p may vào tháng 3. Sách ÐÕi Vi®t SØ Ký Toàn Thß (bän kÖ, quy¬n 3, t¶ 33 a-b và t¶ 34-a) ðã chép v« sñ may m¡n cüa h÷, kèm theo l¶i bình cüa sØ gia ð¶i Tr¥n là Lê Vån Hßu nhß sau:
"Thân vß½ng Lý Lµc tâu r¢ng, · núi Tän Viên có hß½u tr¡ng. Vua sai thái úy Dß½ng Anh Nhî ði b¡t ðßþc, bèn cho Lµc tß¾c ðÕi liêu ban."
"Tháng 3, Lý TØ Kh¡c dâng l¶i tâu r¢ng, r×ng · Giang Ь (có l¨ là vùng S½n Dß½ng, tïnh Tuyên Quang ngày nay - NKT) có hß½u tr¡ng. Vua sai thái úy Lßu Khánh Ðàm ði b¡t ðßþc, bèn thång TØ Kh¡c làm khu m§t sÑ, xªp vào hàng tß¾c minh tñ, ðßþc ðµi mû bäy c¥u".
Lê Vån Hßu nói: Phàm ng߶i xßa g÷i là ði«m lành là nói vi®c ðßþc ng߶i hi«n và ðßþc mùa, ngoài ra không có gì ðáng g÷i là ði«m lành cä. Còn nhß chim quý thú lÕ thì không nên nuôi · kinh ðô, ¤y cûng là l¶i rån cüa tiên vß½ng ð¬ lÕi. Th¥n Tông nhân Nguyn Lµc và Nguyn TØ Kh¡c dâng hß½u tr¡ng, cho v§t ¤y là ði«m lành, t£ng Lµc tß¾c ðÕi liêu ban và TØ Kh¡c tß¾c minh tñ, thì cä ng߶i t£ng thß·ng và ng߶i nh§n thß·ng ð«u là sai cä. Vì sao ? Th¥n Tông vì dâng thú mà cho quan tß¾c thª là lÕm thß·ng, Lµc và Kh¡c không có công lao mà dám nh§n thß·ng, thª là d¯i vua ".
L–I BÀN - Ai bäo chuy®n hß½u chuy®n vßþn là chuy®n tào lao, còn ðây, chuy®n hß½u lÕi thñc là chuy®n làm nên danh v÷ng. Nhæng kë vào s¯ng ra chªt ð¬ giæ gìn xã t¡c, nhæng ng߶i cúc cung t§n tøy ð¬ dân giàu nß¾c mÕnh... d gì ðã ðßþc thiên tØ ðoái hoài c¤t nh¡c. Ði«m lành ðâu chÆng th¤y, chï th¤y t× ðó ð¤t nß¾c b¡t ð¥u làm nguy.