34. LÝ LONG X¿—NG V»A S” V»A TH‰N

Chiêu Linh thái h§u biªt vi®c thuyªt phøc Tô Hiªn Thành hþp mßu phª Long Trát ð¬ l§p Long Xß·ng không th¬ ðßþc, nhßng vçn c¯ nói l¥n cu¯i cùng. Ðây là l¥n cång thÆng nh¤t và ngay sau ðó thì chï chút xíu næa là có chuy®n thanh toán lçn nhau. Sách ÐÕi Vi®t SØ Lßþc (quy¬n 3, t¶ 9-a) chép r¢ng:

"Thái h§u biªt r¢ng âm mßu cüa mình không thành, song vçn quyªt không ch¸u ð±i ý. (B·i v§y), Bà cho m¶i Tô Hiªn Thành ðªn và bäo r¢ng:

- Ông ð¯i v¾i nß¾c có th¬ g÷i là trung ð¤y. Song, tu±i Ông cûng ðã v« chi«u, vua Ông ðang th¶ thì tu±i còn nhö, nhæng vi®c Ông làm r°i ai s¨ biªt cho ? Chi b¢ng l§p Trß·ng quân (chï Lý Long Xß·ng - NKT) thì ng߶i ðó s¨ mang ½n Ông mà cho Ông ðßþc giàu sang lâu dài, thª có phäi là hay h½n không ?

Hiªn Thành ðáp:

- B¤t nghîa mà ðßþc giàu sang, ðó không phäi là vi®c mà b§c trung th¥n nghîa sî ch¸u làm. Hu¯ng chi, di chúc tiên vß½ng còn vång vÆng bên tai, công lu§n s¨ nói nhß thª nào ? Th¥n không dám phøng chiªu.

(Nói xong thì) ði nhanh ra ngay. Thái h§u bèn sai ng߶i m¶i Bäo Qu¯c Vß½ng (tÑc Lý Long Xß·ng - NKT) ðªn g¤p. Bäo Qu¯c Vß½ng nØa m×ng nØa sþ, l¤y thuy«n nhö mà theo sông Tô L¸ch vào kinh. Hiªn Thành bèn m¶i các quan chÑc tä hæu ðªn, dø bäo r¢ng:

- Tiên vß½ng th¤y ta và các ngß½i hªt sÑc phò vua, không · hai lòng nên m¾i phó thác ¤u chúa cho chúng ta. Nay Bäo Qu¯c Vß½ng nghe l¶i Thái h§u, mu¯n phª bö Chúa thßþng ð¬ tñ l§p làm vua các ngß½i phäi hªt lòng c¯ g¡ng, nghe m®nh ta truy«n bäo, ai vâng m®nh ta, ta thß·ng cho su¯t ð¶i, ai trái l®nh ta, ta s¨ giªt · chþ. Các ngß½i nên g¡ng sÑc.

Các quan ai n¤y ð«u nghe m®nh. Lát sau, Bäo Qu¯c Vß½ng ðªn cØa Ngân Hà. Thái h§u cho m¶i g¤p l¡m. Bäo Qu¯c Vß½ng toan vào nhßng b¸ các quan ngån lÕi, nói r¢ng:

- Chúng tôi chßa ðßþc nghe chiªu chï nên không dám phøng m®nh. Nªu Vß½ng cÑ c¯ mà vào thì kë phÕm ðªn vß½ng không phäi là chúng tôi mà là quân lính ð¤y.

Bäo Qu¯c Vß½ng nghe nói thª, v×a sþ v×a th©n mà bö ði".

L–I BÀN - Sñ ð¯i ngh¸ch giæa Chiêu Linh và Tô Hiªn Thành nào phäi chï là sñ ð¯i ngh¸ch trong mµt ý kiªn cø th¬. Thñc ra, ðây là sñ ð¯i ngh¸ch cüa hai nhân cách, cüa th¤p hèn và cao thßþng, cüa gian tà và trung nghîa, cüa ích kÖ v¾i chí công ... Long Xß·ng và Chiêu Linh g£p nhau · sñ th¤p hèn, gian tà và ích kÖ, · sñ công khai ch¯ng ð¯i quyªt li®t vì nhæng møc ðích cá nhân cüa mình. Song, ði«u ðáng nói · ðây chính là vi®c sØ ðã chép rõ Long Xß·ng v×a sþ v×a th©n. Kë n±i danh ngang tàng, vì sao lúc này sþ ? „y là b·i h½n ai hªt, Long Xß·ng tñ biªt mình b¤t nghîa. Kë to gan t×ng làm chuy®n loÕn luân nh½ nhu¯c · trong cung ðình, vì sao lúc này lÕi th©n ? „y là b·i, chút nhân bän cñc kÏ hiªm hoi ðã xu¤t hi®n trong con ng߶i Long Xß·ng, Long Xß·ng tñ biªt mình vô ðÕo quá mÑc.

L¥n ð¥u tiên và cûng là l¥n cu¯i cùng th¤y sØ chép vi®c Long Xß·ng v×a sþ v×a th©n. Dçu ít öi ðªn mÑc chï có mµt l¥n, nhßng thª còn h½n là không.