5 - LO€N TAM V¿´NG

Có mµt sñ ki®n r¤t ðáng tiªc ðã x¦y ra trong cung ðình nhà Lý ngay sau khi vua Lý Thái T± m¤t (nåm M§u Thìn - 1028), ðã ðßþc sách ÐÕi Vi®t sØ ký toàn thß (bän kÖ, quy¬n 2, t¶ 11 a-b và t¶ 12-a) ghi lÕi nhß sau :

"Mùa xuân, tháng 2 Vua không khoë. Tháng ba, ngày m°ng mµt là ngày bính thân, có nh§t thñc. Ъn ngày m§u tu¤t (tÑc ngày 3 tháng 3 - NKT), Vua bång · ði®n Long An. B¥y tôi ð«u ðªn cung Long ÐÑc xin Thái TØ (Ph§t Mã - NKT) vâng di chiªu lên ngôi. Tam Vß½ng là Ðông Chinh, Dñc Thánh và Vû ÐÑc nghe tin, ð«u ðem quân · phü mình vào phøc sÇn trong c¤m thành. Ðông Chinh Vß½ng phøc · trong Lonh Thành, hai vß½ng Dñc Thánh và Vû ÐÑc phøc trong cØa Quäng Phúc, cùng ðþi Thái TØ ðªn thì ðánh úp. Mµt lúc sau, Thái TØ ði t× cØa T߶ng Phù vào, ðªn ði®n Càn Nguyên thì biªt có biªn, bèn sai ng߶i h¥u ðóng hªt các cØa ði®n và sai v® sî · trong cung phòng giæ. (Thái TØ) nhân ðó bäo tä hæu r¢ng :

- Ta ð¯i v¾i anh em không phø bÕc chút nào. Nay tam vß½ng làm vi®c b¤t nghîa, quên di m®nh cüa tiên ðª, mu¯n mßu chiªm ngôi báu, các khanh nghî thª nào ?

Nµi th¸ là Lý Nhân Nghîa nói :

- Anh em v¾i nhau, bên trong có th¬ hi®p sÑc bàn mßu, bên ngoài có th¬ cùng nhau ch¯ng gi£c. Nay tam vß½ng làm phän, thì là anh em hay là kë thù ? Xin cho chúng th¥n ðßþc ðánh mµt tr§n ð¬ quyªt ðßþc thua.

Thái TØ nói :

- Ta l¤y làm x¤u h± là tiên ðª m¾i m¤t, thi th¬ chßa quàn mà c¯t nhøc ðã ðánh nhau, há chÆng ð¬ cho muôn ð¶i chê c߶i sao ?

Nhân Nghîa nói :

- Th¥n nghe r¢ng, mu¯n mßu xa thì phäi quên ½n g¥n, giæ ðÕo công thì phäi dÑt tình riêng, ðó là vi®c Ð߶ng Thái TôngChu Công Ðán b¤t ð¡c dî phäi làm. (Ý mu¯n chï vi®c Ð߶ng Thái Tông giªt hai anh, Chu Công Ðán giªt em là Quän Thúc ð¬ giæ ngôi vua cho Ð߶ng Thái Tông và cho Chu Thành Vß½ng - NKT). Nay, ði®n hÕ có cho Ð߶ng Thái Tông và Chu Công là chåm mßu xa và giæ ðÕo công chång ? Ði®n hÕ biªt theo d¤u cû cüa Ð߶ng Thái Tông và Chu Công thì ð¶i sau ca tøng công ðÑc còn chßa hªt, còn ðâu mà chê c߶i ?

Nhân Nghîa lÕi nói :

- Tiên ðª cho ði®n hÕ là ng߶i hi«n, ðü ð¬ n¯i ðßþc chí, có tài ð¬ làm n±i vi®c, nên ðem thiên hÕ phó thác cho ði®n hÕ. Nay gi£c ðªn vây bÑc cØa cung mà ¦n nhçn nhß thª, thì ð¯i v¾i sñ phó thác cüa tiên ðª ra sao ?

Thái TØ im l£ng h°i lâu r°i bäo Nhân Nghîa và b« tôi trong cung là b÷n Dß½ng Bình, Quách Th¸nh, Lý Huy«n Sß, Lê Phøng Hi¬u r¢ng :

- Ta há lÕi không biªt vi®c làm cüa Ð߶ng Thái, Chu Công hay sao ? Chï vì ta mu¯n che d¤u tµi ác cüa tam vß½ng, khiªn h÷ tñ ý rút quân ch¸u tµi ð¬ ðßþc v©n toàn tình c¯t nhøc là h½n.

Khi ¤y, phü binh cüa tam vß½ng vây bÑc càng g¤p, Thái TØ li®u không th¬ ngån ðßþc, li«n nói :

- Thª ðã nhß v§y, ta còn m£t mûi nào trông th¤y tam vß½ng næa. Ta chï biªt làm l­ thành phøc (l­ m£c ð° tang - NKT) ðªn h¥u tiên ðª, ngoài ra ð«u üy thác cho các khanh cä.

B÷n Nhân Nghîa ð«u lÕy hai lÕy, nói :

- Chªt vì vua g£p nÕn là chÑc ph§n cüa chúng th¥n. Nay ðã ðßþc ch² ðáng chªt, còn t× ch¯i gì næa.

(Nói xong), bèn ra l®nh cho v® sî trong cung m· cØa ra ðánh, ai cûng vui lòng xông phá, có sÑc mµt ng߶i mµt ng߶i ch÷i v¾i cä tråm ng߶i. Khi quân ðánh nhau chßa phân ðßþc thua, Phøng Hi¬u tÑc gi§n rút gß½m chÕy thÆng ðªn cØa Quäng Phúc, hô to r¢ng :

- B÷n Vû ÐÑc Vß½ng ng¤p nghé ngôi báu, không coi vua n¯i dõi vào ðâu, trên quên ½n tiên ðª, dß¾i trái nghîa tôi con, vì thª th¥n là Phøng Hi¬u xin ðem thanh gß½m này ð¬ dâng.

Nói r°i xông thÆng ðªn ch² ngña cüa Vû ÐÑc Vß½ng. Vß½ng quay ngña tránh, ngña quÜ xu¯ng, b¸ Phøng Hi¬u b¡t giªt. Phü binh cüa tam vß½ng thua chÕy, quan quân ðu±i theo chém giªt không sót mµt tên nào, chï có hai vß½ng là Ðông Chinh và Dñc Thánh chÕy thoát ðßþc".

L–I BÀN - Dçu là ng߶i dßng mà chém giªt nhau ð¬ dành quy«n cao chÑc tr÷ng, cûng ðã ðü ð¬ tiªng x¤u ðªn muôn ð¶i, hu¯ng chi là anh em ruµt th¸t, n°i da n¤u th¸t. Ðông Chinh, Dñc Thánh và Vû ÐÑc làm sao có th¬ g÷i là hþp mßu ð¬ giªt Ph§t Mã ðßþc ? Ngôi vua thì chï có mµt, dçu có giªt ðßþc Ph§t Mã ði chång næa, chÆng l¨ sau ðó, cä ba lÕi cùnh nhau làm vua ? Cä ba chï l×a nhau, liên minh giä d¯i v¾i nhau ð¬ r°i kë th¡ng thª duy nh¤t cûng chính là kë nham hi¬m cao tay nh¤t.

Ðông Chinh và Dñc Thánh chÕy thoát lßÞi gß½m ðß½ng th¶i, nhßng làm sao thoát ðßþc l¶i búa rìu khinh ghét cüa muôn ð¶i !