29. CÁI CHŠT CœA NGUYN QUC DÎ

Nguy­n Qu¯c Dî (cûng có sách chép là Nguy­n Qu¯c) v¯n ng߶i có tài, t×ng nh§n m®nh vua Lý Anh Tông ði sÑ sang nhà T¯ng. Tuy nhiên, con ng߶i v¯n có tài ¤y lÕi chªt mµt cách tÑc tß·i vào nåm M§u D¥n (1158). Sách ÐÕi Vi®t SØ Ký Toàn Thß (quy¬n 3, t¶ 6-a) chép r¢ng:

Viên tÕ ty Nguy­n Qu¯c Dî ði sÑ nhà T¯ng v«. (Ông) tâu Vua:

- Th¥n ðªn nß¾c T¯ng, th¤y · giæa sân (tri«u ðình) có cái hòm b¢ng ð°ng ð¬ thu nÕp nhæng t¶ s¾ cüa b¯n phß½ng. Th¥n xin b® hÕ phöng theo cách ðó (mà làm) ð¬ th¤u rõ ðßþc dân tình.

Vua l¤y làm phäi, sai làm hòm 𬠷 trß¾c tri«u ðình và l®nh r¢ng:

- Ai mu¯n nói vi®c gì thì làm gi¤y bö vào hòm ðó.

Khoäng ch×ng mµt tháng, các thß s¾ ðã ð¥y hòm, trong ðó có mµt t¶ s¾ n£c danh, bö trµm vào hòm, viªt r¢ng: "thái úy в Anh Vû ð¸nh ðem binh vào cung làm loÕn". Kë nh§n thß bèn ðßa cho Anh Vû. Anh Vû nói:

- Ông hãy vì ta mà tâu vua xin xét vi®c ðó.

Ъn khá lâu sau vçn không tìm ra kë viªt thß, Anh Vû bèn tâu vua r¢ng:

- Thß ¤y t¤t do ng߶i ð« xß¾ng vi®c làm hòm viªt ra.

Vua l¤y làm phäi, sai b¡t Qu¯c Dî và em là Nghi giao cho quan xét xØ, bày ð£t buµc tµi cho Qu¯c Dî r°i ðày Qu¯c Dî lên trÕi Quy Hóa. Ðßþc ít lâu, Vua tính tri®u Qu¯c Dî v«, Anh Vû sai ng߶i ðem thu¯c ðµc cho Qu¯c Dî và nói:

- U¯ng thu¯c này thì có th¬ tránh ðßþc chß¾ng khí. Qu¯c Dî biªt r¢ng không th¬ thoát ðßþc, bèn u¯ng thu¯c ðµc mà chªt".

L–I BÀN - Nguy­n Qu¯c Dî mu¯n b¡t chß¾c thiên tri«u nên m¾i tâu xin vua ð£t cái hòm b¢ng ð°ng · giæa sân r°ng. Nhßng · th¶i quy«n th¥n lûng ðoÕn và vu hãm lçn nhau, vua thì bÕc nhßþc và u mê, thØ höi cái hòm kia phöng có ích gì ? Xót thay, cái hòm ¤y chï ð¬ chôn Nguy­n Qu¯c Dî v¾i nhæng ý ð¸nh t¯t ð©p cüa Ông mà thôi!