24 - VÌ SAO TR…N NGšC KHÁNH п”C БI GšI LÀ TR…N THIŽN GIÁN ?
Các tác giä sách Khâm иnh Vi®t SØ Thông Giám Cß½ng Møc (chính biên, quy¬n 4, t¶ 25) có dçn sách Danh Tiªt Løc cüa Tr¥n KÏ Ð¢ng ð¬ chép mµt chuy®n x¦y ra vào nåm KÖ D§u (1129) nhß sau:
"T× tháng 2 nåm ¤y ðªn mãi tháng 3 không mßa. Nhà vua (Lý Th¥n Tông) thân ði c¥u mßa mà không Ñng nghi®m, nhân ðó nói v¾i các quan h¥u c§n r¢ng:
- Trçm là ng߶i ít ðÑc, can phÕm ðªn tr¶i ð¬ làm m¤t hòa khí. Mùa xuân nåm ngoái thì mßa d¥m, mùa xuân nåm nay lÕi ðÕi hÕn. Trçm l¤y làm lo l¡ng l¡m. Các khanh nên nghî xem, nªu th¤y trçm có ði«u gì l¥m l²i thì b± cÑu lÕi cho trçm.
Viên ngoÕi lang Tr¥n Ng÷c Khánh tiªn lên nói r¢ng:
- Ba tháng mùa xuân là d¸p sinh n· cüa muôn v§t. Tr¶i không mßa thì sinh s¯ng cüa các loài s¨ ra sao ? Ho£c giä là hình ngøc có sñ oan u±ng, sai trái, làm hÕi ðªn hòa khí chång ? Kinh Thi có câu r¢ng, chính l®nh cüa Vua mà sai l®ch vì quá nghiêm kh¡c thì ði«m dæ s¨ ðªn, ¤y là n¡ng nhi«u. V§y xin B® hÕ nghî lÕi.
Nhà vua cho là phäi, bèn xu¯ng chiªu tha các tµi nhân trong nß¾c. Tháng 4 tr¶i mßa. Ng߶i ta g÷i Tr¥n Ng÷c Khánh là Tr¥n Thi®n Gián (nghîa là ông ng߶i h÷ Tr¥n giöi can gián -- NKT)".
L–I BÀN - Vua Lý Th¥n Tông lên ngôi lúc chï m¾i 12 tu±i. Vua trë ng߶i non dÕ lÕi r¤t mê tín d¸ ðoan. Trong tri«u, b÷n gian th¥n c½ hµi và xu n¸nh thì nhi«u, ng߶i liêm chính và trung quân ái qu¯c lÕi quá ít. Vua c¥u mßa không Ñng nghi®m, lòng vì lo sþ mà cho các quan nói l¶i b± cÑu, ch¾ thñc tình, Nhà vua nào có mu¯n nghe ý kiªn cüa tri«u ðình v« qu¯c kª dân sinh. L¶i cüa viên ngoÕi lang Tr¥n Ng÷c Khánh chï là l¶i nói cho có, làm sao mà g÷i ðßþc là l¶i can gián Nhà vua ? Các quan ðß½ng th¶i cûng nß½ng theo sñ tin d¸ ðoan cüa Nhà vua mà n¸nh khéo Vua b¢ng cách g÷i Tr¥n Ng÷c Khánh là Tr¥n Thi®n Gián ðó thôi.