35. S¹ VÔ T¿ VÀ TRUNG TH¹C CœA TÔ HIŠN THÀNH

Tô Hiªn Thành sinh nåm nào không rõ, chï biªt th¶i tr¸ vì cüa Lý Anh Tông, Ông ðã là mµt b§c lão th¥n cüa nhà Lý và th¶i Lý Cao Tông, Ông ðßþc quy«n thay vua nhö tu±i nhiªp chính sñ. Tô Hiªn Thành m¤t vào tháng 6 nåm KÖ Hþi (1179). Ðó là mµt t±n th¤t l¾n cho tri«u Lý, b·i lúc b¤y gi¶, vua Lý Cao Tông m¾i 8 tu±i, chßa th¬ tñ quyªt ðoán ðßþc m÷i vi®c phÑc tÕp cüa nß¾c nhà, trong lúc ðó, bà Chiêu Linh thái h§u vçn chßa ch¸u t× bö mßu ð° tru¤t phª Lý Cao Tông ð¬ ðßa Lý Long Xß·ng là tên vô ðÕo lên thay. Cä tri«u ðình l¤y ðó làm m¯i lo l¾n, nh¤t là bà в Thái H§u (tÑc bà Thøy Châu thái h§u, m© ðë cüa vua Lý Cao Tông).

Lúc Tô Hiªn Thành tr· b®nh nguy k¸ch, có mµt câu chuy®n r¤t cäm ðµng, phän ánh nhân cách khä kính cüa Ông, ðã ðßþc sách ÐÕi Vi®t SØ Lßþc (quy¬n 3, t¶ 10-a) chép lÕi nhß sau:

"Trß¾c ðây, khi Hiªn Thành · trên gi߶ng b®nh, chï có quan tham tri chính sñ là Vû Tán Ð߶ng ngày ðêm h¥u hÕ · bên cÕnh, quan gián ngh¸ ðÕi phu là Tr¥n Trung Tá vì nhi«u công vi®c b§n, không có th¶i gi¶ ränh r²i t¾i thåm Hiªn Thành ðßþc. Khi b®nh tình ðã thành nguy k¸ch, Bà thái h§u (ðây chï в Thái h§u - NKT) t¾i thåm và höi Hiªn Thành r¢ng:

- Nªu có m®nh h® nào thì ai thay ông ðßþc ?

Hiªn Thành ðáp:

- Ng߶i mà bình nh§t th¥n biªt chï có Trung Tá mà thôi.

Thái h§u nói:

- Tán Ð߶ng ngày ngày h¥u hÕ thu¯c thang cho ông, ông không nói t¾i là làm sao ?

Hiªn Thành ðáp:

- B® hÕ höi ai có th¬ thay th¥n nên th¥n m¾i nói ðªn Trung Tá, còn nªu nhß B® hÕ höi ng߶i h¥u hÕ phøng dßÞng, thì phi Tán Ð߶ng ra, còn ai næa.

Thái h§u tuy khen Tô Hiªn Thành là trung, nhßng r°i cûng không nghe l¶i Ông, l¤y в An Thu§n (các sách khác chép là в An Di, có l¨ do Di và Thu§n m£t chæ Hán g¥n gi¯ng nhau nên chép l¥m. в An Thu§n là em ruµt cüa в Thái h§u - NKT) trông coi vi®c tri«u chính."

Xin nói thêm: Tô Hiªn Thành m¤t, Vua bãi ch¥u 7 ngày, ån chay 3 ngày ð¬ tö rõ sñ ð£c bi®t kính tr÷ng.

Sách ÐÕi Vi®t SØ Ký Toàn Thß (bän kÖ, quy¬n 4), sau khi lßþc chép lÕi chuy®n này, ðã trân tr÷ng ghi lÕi l¶i bàn cüa sØ th¥n Ngô Sî Liên nhß sau:

"Tô Hiªn thành nh§n vi®c ký thác con côi, hªt lòng trung thành, khéo xØ trí khi có biªn c¯, tuy b¸ gió lay sóng d§p mà vçn ðÑng væng nhß cµt ðá giæa dòng, khiªn trên yêu dß¾i thu§n, không th©n v¾i phong ðµ cüa ðÕi th¥n ngày xßa. Hu¯ng chi, ðªn lúc s¡p chªt còn vì nß¾c tiªn cØ ng߶i hi«n, không h« vì ½n riêng. Thái h§u không dùng l¶i nói này cüa Hiªn Thành là vi®c không may cho nhà Lý v§y".

Các tác giä sách Khâm иnh Vi®t SØ Thông Giám Cß½ng Møc (chính biên, quy¬n 5, t¶ 20) thì bàn r¢ng: "Sau Gia Cát Vû H¥u (tÑc Kh±ng Minh Gia Cát Lßþng - NKT) chï có ng߶i này mà thôi".